Έτοιμη η κόκκινη κάρτα από την τρόικα

Το μήνυμα που μεταφέρει η τρόικα των επικεφαλής των ελεγκτών στην Αθήνα, την ερχόμενη εβδομάδα, θα είναι σαφές. Προχωρήστε γρηγορότερα, πάρτε νέα μέτρα, συγκεκριμενοποιήστε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, αλλιώς το ενδεχόμενο της «κόκκινης κάρτας» είναι κάτι παραπάνω από πιθανό. Η τρόικα δεν προτίθεται να δώσει άλλες παρατάσεις, και όλα αυτά ενώ ο πρωθυπουργός πρέπει να κλείσει τα ενδοκυβερνητικά και εσωκομματικά μέτωπα

• Του Βασίλη Zήρα

Αποφασισμένη να επιβάλει και όχι να διαπραγματευθεί την εφαρμογή του Μνημονίου, του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου και των αποκρατικοποιήσεων έρχεται τις επόμενες ημέρες στην Αθήνα η τρόικα. Με τις αγορές να προεξοφλούν αδιέξοδο και αναδιάρθρωση, τους Γερμανούς και άλλους Βορειοευρωπαίους να δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να βάλουν εκ νέου το χέρι στην τσέπη για τους Ελληνες και με τους περισσότερους υπουργούς να έχουν αναστείλει τη δραστηριότητά τους περιμένοντας το θαύμα ή το μοιραίο, οι ξένοι εμπειρογνώμονες έρχονται προετοιμασμένοι να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα που διαθέτουν, ακόμη και τη διακοπή της χρηματοδότησης.

Η απόφαση της τρόικας να χρησιμοποιήσει την κόκκινη κάρτα, εάν χρειαστεί, προκύπτει από την εξής ερμηνεία της κατάστασης:

1. Η αντίληψη ότι το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας απέτυχε και πως η αναδιάρθρωση του χρέους -με όποια μορφή- είναι μονόδρομος και πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό επικράτησε, πρωτίστως λόγω των καθυστερήσεων, της ολιγωρίας και της αναποτελεσματικότητας της κυβέρνησης. Η αντίδραση των υπουργών, του πρωθυπουργού, αλλά και όλου του πολιτικού συστήματος, όταν δημοσιοποιήθηκε το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων των 50 δισ. ευρώ, ήταν καθοριστικής σημασίας για τη στάση αγορών, αναλυτών, αλλά και κυβερνήσεων στη συνέχεια.

2. Η αναδιάρθρωση του χρέους είναι και επικίνδυνη και ανώφελη. Επικίνδυνη γιατί θα μπορούσε να παρασύρει κι άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Κι αν αυτές είναι μόνο η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, η κατάσταση μπορεί να ελεγχθεί. Εάν επεκταθεί στην Ισπανία, τότε τα πράγματα γίνονται εξαιρετικά επικίνδυνα για όλο το ευρώ, γιατί το κόστος διάσωσης γίνεται υψηλό. Οπως παρατηρεί στέλεχος της τρόικας, τις τελευταίες δύο εβδομάδες που κυριάρχησε το θέμα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ακόμη και τα spreads των ισπανικών 10ετών ομολόγων αυξήθηκαν κατά 27%. Επίσης, μια αναδιάρθρωση θα προκαλούσε προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα και επιπλέον θα κρατούσε την Ελλάδα εκτός αγορών για πολλά χρόνια ακόμη. Ακόμη και στην πιο ήπια εκδοχή της, π.χ. μια εθελοντική επιμήκυνση, η αναδιάρθρωση δεν μπορεί να έχει πιθανότητες επιτυχίας εάν, πρώτον, η Ελλάδα δεν έχει πείσει ότι μπορεί να φέρει εις πέρας το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και, δεύτερον, δεν έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση για όσο διάστημα παραμείνει εκτός αγορών. Τέλος, κατά τις εκτιμήσεις της τρόικας, η αναδιάρθρωση δεν θα έχει και ουσιαστικό όφελος, ως προς την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, ακόμη και με ένα «κούρεμα» της τάξης του 70% στο υπόλοιπο χρέος, εκτός αυτού που έχουν το ΔΝΤ, η ΕΚΤ και τα κράτη της Ευρωζώνης, η Ελλάδα θα πρέπει να παραγάγει πρωτογενή πλεονάσματα 3% του ΑΕΠ αντί του 5,5% που προβλέπει το βασικό σενάριο του Μνημονίου.

3. Είναι πλέον σαφές ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές τον Μάρτιο του 2012, οπότε τελειώνει το δάνειο των 110 δισ. ευρώ, και συνεπώς θα πρέπει να βρει νέα χρηματοδότηση. Ωστόσο, κάποια κράτη-μέλη της Ευρωζώνης (Ολλανδία, Φινλανδία, Αυστρία, με επικεφαλής τη Γερμανία) δεν θέλουν ούτε να το σκέφτονται. Στη Γερμανία, που ενδιαφέρει κυρίως, η κοινή γνώμη είναι αρνητική και οι πολιτικές αντοχές της κυβέρνησης Μέρκελ δείχνουν να εξαντλούνται.

Τούτων δοθέντων, τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που θα βρεθούν το πρωί της Τρίτης στην Αθήνα έχουν σκοπό να μην αφήσουν να χαθεί αυτό που όλοι θεωρούν ως τελευταία ευκαιρία για να ηρεμήσουν οι αγορές και να πειστούν τα κράτη-μέλη να βάλουν το χέρι στην τσέπη, με στόχο:

• Ενα απολύτως λεπτομερές και αξιόπιστο πρόγραμμα λιτότητας και μείωσης του κράτους έως το 2015. Θα απορρίψουν ό,τι φαίνεται αισιόδοξο ή υπερεκτιμημένο, όπως τα έσοδα από φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή.
• Ενα δεσμευτικό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, πιο τολμηρό από αυτό που έχει περιγραφεί στις κυβερνητικές ανακοινώσεις.
• Την πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που προβλέπει το Μνημόνιο στις αγορές εργασίας, ενέργειας κ.λπ. ώστε να ενισχυθούν η ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη.

Αυτά, κατά την εκτίμησή τους, πρέπει να γίνουν όχι απλώς για να καταβληθεί η πέμπτη δόση του δανείου, αλλά για να μπορεί η Ελλάδα να συζητήσει νέα χρηματοδότηση το 2012.