Η Ευρωζώνη κέρδισε λίγο χρόνο ακόμη

Το πιο παλιό κόλπο στο εγχειρίδιο του ταχυδακτυλουργού είναι το άσπρο κουνέλι που βγαίνει από το καπέλο. Αυτό έκαναν οι ηγέτες της Ευρωζώνης το περασμένο Σαββατοκύριακο, βγάζοντας από το καπέλο τους ένα σύνολο μέτρων προκειμένου να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον να επιβιώσει μέσα στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης ακριβώς σε μια στιγμή που οι προσδοκίες των επενδυτών είχαν μειωθεί πολύ. Με τα μέτρα αυτά η προβληματική Ευρωζώνη αγοράζει λίγο χρόνο ακόμη – στόχος που δεν είναι χωρίς αξία – αλλά δεν επιλύει το κεντρικό πρόβλημα της κρίσης της: το θέμα της φερεγγυότητας.

Αν λάβουμε υπόψη τη δυστοκία επίτευξης συμφωνιών μέσα σε μια βαθύτατα διαιρεμένη ομάδα κρατών και τις ευκαιρίες που έχουν χαθεί μέχρι τώρα, οι ανακοινώσεις των ηγετών της Ευρωζώνης αντιπροσωπεύουν κάποια πρόοδο. Καταρχήν προβλέπεται η αύξηση της δανειοδοτικής ισχύος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας – του βασικού οχήματος χρηματοδότησης των προβληματικών χωρών – από τα 250 δις που ήταν μέχρι σήμερα στα 440 δις ευρώ. Προβλέπεται επίσης η μείωση του επιτοκίου των νέων δανείων που θα παράσχει ο μηχανισμός κατά 1%. Η Ελλάδα επωφελείται από τη συμφωνία αλλά δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη για την Ιρλανδία. Συν τοις άλλοις, τα μέτρα δεν επιλύουν κανένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία που κι αυτή με τη σειρά της θα υποχρεωθεί σύντομα να αναζητήσει χρηματοδότηση από το μηχανισμό.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν το Σάββατο υποτίθεται ότι θα οριστικοποιηθούν στην εαρινή συνάντηση κορυφής της 25ης Μαρτίου και ότι θα πρέπει να δώσουν λύσεις στα όποια προβλήματα της Ευρωζώνης ως τα μέσα του 2013, όποτε ο σημερινός μηχανισμός θα αντικατασταθεί από έναν άλλο, μόνιμο, με λίγο μεγαλύτερα κονδύλια. Αλλά αυτό που είναι πασιφανές ήδη είναι πως όλα αυτά απέχουν πολύ από την υποτιθέμενη ‘Μεγάλη Συνεννόηση’ που προεξοφλούνταν τον Ιανουάριο και που θα έδινε τέλος στην κρίση.

Καταρχήν επειδή τα συγκεκριμένα μέτρα περιορίζουν το πολιτικό κόστος της διάσωσης των προβληματικών χωρών για ορισμένες πρωτεύουσες – δηλαδή για το Βερολίνο χάρη στους έξυπνους χειρισμούς της καγκελάριου. Το κάνουν όμως αυξάνοντας το πολιτικό κόστος για τις χώρες που χρειάζονται και θα χρειαστούν χρηματοδοτική βοήθεια. Κι αυτό πρωτίστως ισχύει για το Δουβλίνο.

Κατά δεύτερον, τα μέτρα αυτά αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα του χρέους και των εξελίξεων στον ευρωπαϊκό Νότο, όπου τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο.

Μόλις την περασμένη βδομάδα είχαμε την υποβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody’s με το αιτιολογικό της υστέρησης στη συγκέντρωση των απαιτούμενων φορολογικών εσόδων προκειμένου να μειωθεί το δημόσιο έλλειμμα. Πράγματι τα καθαρά έσοδα του ελληνικού δημοσίου μειώθηκαν από 3.15 δις ευρώ τον περσινό Φεβρουάριο σε 2.85 δις φέτος και φαίνεται πια σίγουρη η αδυναμία της Ελλάδας να εκπληρώσει τους στόχους εσόδων.

Παράλληλα είχαμε την υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Πορτογαλίας από τον κινέζικο οίκο Dagong. Τα πορτογαλικά επιτόκια του 10ετούς ομολόγου πλησίασαν στο 8% - και δεν μειώθηκαν εντυπωσιακά μετά τις ευρωπαϊκές ανακοινώσεις. «Τα παρόντα επιτόκια δεν είναι βιώσιμα για πολύ καιρό», δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας Κάρλος Κόστα Πίνα, αν και επιμένει ότι η χώρα του, που τα τελευταία 10 χρόνια είχε ρυθμό ανάπτυξης κάτω του 1%, δεν θα χρειαστεί διάσωση. Πώς μπορεί να γίνει αυτό όταν η κεντρική τράπεζα της Πορτογαλίας προβλέπει φέτος ύφεση 1.3%;

Αλλά και η Ισπανία είδε τις ίδιες μέρες μια υποβάθμιση της δημόσιου χρέους της από την Moody’s με αρνητικές προοπτικές. Η Μαδρίτη υποστηρίζει ότι για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών της χρειάζονται νέα κεφάλαια μόνο 15.5 δις ευρώ. Αλλά η Moody’s και οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 40 - 50 δις ευρώ και στην περίπτωση του ‘πιο πιεσμένου σεναρίου’ – για να χρησιμοποιήσουμε τη διατύπωση της Moody’s – ίσως απαιτηθούν 110 ως 120 δις ευρώ. Το πιο πιεσμένο σενάριο μπορεί κάλλιστα να πάρει σάρκα και οστά από την στιγμή που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκιά της, προκαλώντας αντίστοιχες αυξήσεις στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων των ήδη πιεσμένων Ισπανών ιδιοκτητών κατοικιών.

Με δυο λόγια, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι τα προγράμματα λιτότητας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια οδηγούν σε αυτό ακριβώς που προέβλεπαν οι κεϋνσιανοί οικονομολόγοι: σε ασφυξία της οικονομίας, εκμηδένιση της ανάπτυξης και περαιτέρω εμπόδια στις σκληρές προσπάθειες των πληττόμενων χωρών να ανορθώσουν τα οικονομικά τους. Το βάρος του χρέους της Ελλάδας έχει ήδη γίνει μη βιώσιμο. Και της Ιρλανδίας πλησιάζει.

Τέλος, τα συγκεκριμένα μέτρα δεν αντιμετωπίζουν σε κανένα επίπεδο των πρόβλημα των ευρωπαϊκών τραπεζών. Οι αναλυτές έχουν ωστόσο ήδη επισημάνει ότι ο νέος, υπό προετοιμασία, γύρος των τεστ αντοχής των ευρωπαϊκών τραπεζών δεν θα είναι περισσότερο αξιόπιστος από τον προηγούμενο, κι αυτό επειδή η Γερμανία επιδιώκει έναν χαλαρό ορισμό αυτού που είναι τα τραπεζικά ‘κεφάλαια’. Κι ως γνωστόν, όταν η Γερμανία θέλει κάτι, το παίρνει. Να θυμηθούμε επί τη ευκαιρία ότι ο περσινός γύρος των τεστ αντοχής είχε βγάλει υγιείς τις ιρλανδικές τράπεζες Allied Irish Bank και Bank of Ireland που χρεοκόπησαν αργότερα. Και ότι μόνον 7 από τις 91 τράπεζες, εκ των οποίων οι 5 ήσαν μικρά ισπανικά ταμιευτήρια, είχαν αποτύχει να ανταποκριθούν στα κριτήρια των τεστ. «Πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες, και καταρχήν οι γερμανικές, έχουν επικίνδυνα υψηλή μόχλευση, δεν έχουν επαρκή κεφάλαια και είναι υπερβολικά εκτεθειμένες σε ελληνικά, ιρλανδικά και πορτογαλικά ομόλογα», υπογράμμισε σχετικά ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Κένεθ Ρόγκοφ σε συμπόσιο της εφημερίδας Wall Street Journal για το μέλλον του ευρώ.

Με τόσα προβλήματα πάνω στο ευρωπαϊκό τραπέζι τι να σου κάνει ένα λευκό κουνέλι που βγαίνει μέσα από ένα καπέλο… Μήπως η Ευρωζώνη χρειάζεται κάτι πιο ουσιαστικό;

Πηγή